Podstawowe pytanie, które zadaje sobie każdy podzlecający jest: czy mój wykonawca wykona prace w terminie? A wykonawca – czy zamawiający zapłaci za moje usługi? Istnieje kilka sposobów na zabezpieczenie terminowego wykonania umowy. W dzisiejszym wpisie opowiemy wam o dwóch z nich: karze umownej i prawie do wypowiedzenia umowy przed jej wykonaniem.

Do czego służy kara umowna

W uproszczeniu można powiedzieć, że kary umowne służą do naprawienia szkody wynikającej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego. Czyli takiego obowiązku strony z umowy, który nie polega na zapłacie. Wynika z tego, że kara umowna w przypadku umowy o podwykonawstwo będzie mogła być zastrzeżona przede wszystkim na korzyść zamawiającego, na przykład na wypadek niedotrzymania terminu wykonania kamienia milowego. Więcej o karach umownych przeczytasz w naszym kolejnym wpisie.

Kary umowne zawsze budzą kontrowersje przy negocjowaniu umów, też tych o podwykonawstwo. Opóźnienia w projektach zdarzają się przecież bardzo często, ale czy to od razu powód by żądać od podwykonawcy pieniędzy?

Istnieje wiele powodów, dla których warto negocjować umieszczenie kar umownych w umowie z podwykonawcą gry. Jeśli nigdy wcześniej nie pracowaliście przy żadnym projekcie, kara umowna za naruszenie terminu dostarczenia danego kamienia milowego powinna dyscyplinować wykonawcę do trzymania się ustalonego harmonogramu prac. Z drugiej strony wszyscy jesteśmy ludźmi.

Kary umowne są zwykle zastrzegane na wypadek wyraźnego naruszenia terminu ustalonego w umowie. Jeśli twój kontrahent proponuje zastrzeżenie kary umownej na wypadek jakiegokolwiek, nawet jednodniowego opóźnienia w projekcie, to powinna zapalić się czerwona lampka. Bardzo rzadko tak nieznaczne opóźnienia mają istotne znaczenie dla zlecającego. Jeśli wasz projekt do tej grupy nie należy, to jako prawnicy radzilibyśmy taki zapis renegocjować. Podobnie, jak wyraz „opóźnienie”.

Czy kara umowna daje całkowite bezpieczeństwo?

Warto pamiętać, że sama kara umowna nie wystarczy. Nie rozwiąże wszystkich problemów. Pomijając konieczność pójścia po nią do sądu, a potem do komornika i ewentualną niewypłacalność kontrahenta, sama możliwość uzyskania finansowej rekompensaty za zawalenie terminu to jedno, ale przecież ktoś ten projekt musi również ukończyć.

Jeśli twój partner notorycznie narusza harmonogram prac, to pewnie najchętniej już byś się z nim pożegnał niż wzywał go do zapłaty kar. Dlatego warto, aby oprócz kar finansowych, w umowie znalazły się też postanowienia umożliwiające rozwiązanie umowy przed jej całkowitym wykonaniem, w przypadku, gdy druga strona nie dotrzymuje ustalonych w niej terminów.

Jeśli współpraca z obecnym podwykonawcą nie idzie tak jak sobie tego życzyliście, a w umowie przewidziano na taki wypadek prawo do jej rozwiązania, to najlepszą drogą wyjścia z tej sytuacji jest wypowiedzenie umowy, ewentualnie wprowadzenie klauzuli dotyczącej odstąpienia od umowy.

Tego typu uprawnienie do rozwiązania umowy powinno przysługiwać zarówno zamawiającemu jak i wykonawcy. Wykonawca powinien wprost zastrzec w umowie prawo do wyjścia z niej, jeśli zamawiający nie płaci w terminie pomimo, że prace zostały zrealizowane należycie.

Wypowiedzenie umowy przykładowe zapisy w umowie dla zamawiającego

Przy negocjowaniu warunków umowy pamiętaj, że w przypadku, gdy podwykonawca będzie naruszać ustalone w umowie terminy lub nie będzie dowoził jakościowo tego, do czego się zobowiązał, to rozwód z nim będziesz chciał przeprowadzić jak najszybciej. Przykładowo oznacza to, że błędem byłoby ustalanie, że w takim przypadku zamawiającemu przysługuje prawo rozwiązania umowy po upływie okresu wypowiedzenia, np. 30 dniowego. Szczególnie, jeśli w okresie tego wypowiedzenia zamawiający miałby jeszcze płacić jakieś wynagrodzenie za świadczone usługi.

Prawidłowym rozwiązaniem byłoby umieszczenie w umowie zapisu podobnego do tego:

„W przypadku, gdy Wykonawca opóźnia się z dostarczeniem któregokolwiek kamienia milowego o więcej niż 30 dni lub gdy całkowite opóźnienie w dostarczaniu kamieni milowych przekracza 45 dni, Zamawiającemu będzie przysługiwało prawo do rozwiązania umowy ze skutkiem natychmiastowym.”

lub

 „W przypadku, gdy Wykonawca opóźnia się z dostarczeniem któregokolwiek kamienia milowego o więcej niż 20 dni, Zamawiającemu będzie przysługiwało prawo do rozwiązania umowy ze skutkiem natychmiastowym, pod warunkiem, że uprzednio wyznaczy Wykonawcy dodatkowy 5-dniowy termin na dostarczenie konkretnego kamienia milowego, a termin ten upłynie bezskutecznie”.

W okolicznościach konkretnej sprawy zastanawiać się można oczywiście, czy chodzi o „opóźnienie”, czy o „zwłokę” w realizacji harmonogramu. Podobnie jak o to, czy będziemy mieli prawo do „wypowiedzenia” umowy, czy też raczej wprowadzimy „umowne prawo odstąpienia”. Na tym poziomie ogólności, warto zapamiętać, że jest coś na rzeczy. O szczegóły zawsze można dopytać prawników.

Wypowiedzenie umowy przykładowe zapisy w umowie dla wykonawcy

Analogicznie, jako wykonawca, który od tygodni nie otrzymał należnego wynagrodzenia, będziesz chciał jak najszybciej uwolnić się od swojego partnera. Taka przykładowa klauzula na korzyść wykonawca wyglądałaby następująco:

„W przypadku, gdy Zamawiający opóźnia się z zapłatą wynagrodzenia o więcej niż 21 dni, Wykonawca będzie miał prawo do rozwiązania umowy w trybie natychmiastowym, pod warunkiem, że uprzednio wyznaczy Zamawiającemu dodatkowy 5-dniowy termin na spełnienie tego zobowiązania, a termin ten upłynie bezskutecznie.”

Pamiętaj, że opisane wyżej klauzule nigdy w stu procentach nie uchronią cię przed naruszeniem umowy przez twojego kontrahenta. Są one jednak najlepszym środkiem złagodzenia problemów, jakie mogą wyniknąć ze związania się umową z niesłownym przedsiębiorcą.