Czy wiesz, że istnieje kategoria dzieł kultury, z których można czerpać bez konieczności płacenia za nie? Jest takie miejsce, w którym arcydzieła literatury, muzyki, sztuki i innych dzieł są dostępne za darmo i można je wykorzystać we własnych utworach, przez wszystkich, bez konieczności posiadania specjalnych licencji? Ta kategoria nazywana jest domeną publiczną. Zapraszamy po kilka praktycznych informacji, jak z niej korzystać.

Czym jest domena publiczna

Domena publiczna to określenie, które nie ma prawnej definicji. Pojęciem tym opisuje się zbiór dzieł niepodlegających znanym ograniczeniom prawa autorskiego. Chodzi o utwory, do których majątkowe prawa autorskie wygasły. Oznacza to, że takie utwory znajdują się w dziedzictwie kulturowym, z którego można swobodnie korzystać, kopiować, modyfikować i udostępniać bez konieczności wnoszenia opłat i bez ograniczeń prawnych.

Listę zasobów domeny publicznej (choć pewnie niepełną) można znaleźć pod tym adresem: https://domenapubliczna.org/zasoby/. Utwory znajdujące się w domenie publicznej oznaczane są symbolem przekreślonego C (Znak domeny publicznej 1.0).

Kiedy utwór przechodzi do domeny publicznej?

Przejście dzieła do domeny publicznej następuje po upływie określonego czasu od śmierci autora (lub ostatniego współtwórcy). Termin ten różni się w zależności od kraju i ustawy, która reguluje kwestie praw autorskich. W Polsce (oraz wielu krajach Europy) wynosi on 70 lat od śmierci twórcy (a jeśli było ich kilku, to od śmierci ostatniego z nich). W przypadku utworów, co do których twórca jest nieznany, termin ten liczy się od daty pierwszego rozpowszechnienia.

Jeśli zaś chodzi o utwory audiowizualne, to w ich przypadku okres 70 lat liczymy od śmierci najpóźniej zmarłego spośród następujących osób: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki.

Daty te oblicza się w pełnych latach, zatem każdego roku 1 stycznia do domeny publicznej przechodzą nowe dzieła.

Jak można korzystać z utworów w ramach domeny publicznej?

Utwory, które znajdują się w domenie publicznej można rozpowszechniać, modyfikować, traktować jako inspirację lub jako ubarwienie naszego własnego dzieła. Można to także robić w celach komercyjnych. Bardzo ważne jednak, aby pamiętać o autorskich prawach osobistych, które nie wygasają. Z twórczości znajdującej się w domenie publicznej można zatem korzystać bez ograniczeń, ale szanując prawa osobiste, tj. wskazując ich autora i tytuł utworu.

***

Jeśli masz wątpliwości czy utwór należy do domeny publicznej lub masz inny problem z dziedziny prawa własności intelektualnej, najlepiej skonsultuj się z prawnikiem specjalizującym się w takim obszarze prawa.

(c) obraz tytułowy:
The Travelling Companions, 1862. Twórca: Augustus Leopold Egg, Photo by Birmingham Museums Trust on Unsplash